انتخاب زیستگاه و تفکیک آشیان بوم شناختی گونه های مارمولک همبوم در پارک ملی کلاه قاضی

چکیده در این مطالعه انتخاب زیستگاه و تفکیک نیچ اکولوژیک چهار گونه مارمولک همبوم (مسالینای دم دراز بیابانی، آگامای سروزغی خاکستری، آگامای چابک و آگامای پولک درشت صخره ای) در پارک ملی کلاه قاضی در سه بعد اصلی نیچ: زمان، مکان و غذا مورد بررسی قرارگرفت. چهار تیپ زیستگاهی در منطقه مورد مطالعه مشخص شد. در هر تیپ زیستگاهی در مجموع 12000 متر ترانسکت خطی مستقر گردید. به ازای هر مارمولک مشاهده شده تیپ زیستگاهی ثبت شد و متغیرهای خرد-زیستگاهی در محل حضور گونه درون پلات-های ثبت گردید. مارمولک ها از نظر زمان فعالیت، تکنیک فرار، ویژگی های مورفومتریک و رژیم غذایی مورد بررسی قرار گرفتند. عرض نیچ هر گونه در هر بعد نیچ با استفاده از معکوس شاخص سیمسون بدست آمد. همپوشانی بین مارمولک ها در سه بعد اصلی نیچ (زمان، مکان و غذا) برآورد شد و با ترکیبات شبیه سازی شده مونته کارلو مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که نیچ آگامای پولک درشت صخره ای در بعد زیستگاه (مکان) کاملا از سه گونه دیگر جدا شده است. سه گونه دیگر در انتخاب زیستگاه همپوشانی داشتند اما گونه آگامای سروزغی خاکستری تفاوت های معنی داری در بهره برداری از میکروزیستگاه با دو گونه مسالینای دم دراز بیابانی و آگامای چابک داشت. دوره فعالیت این چهار گونه در طول روز تقریبا مشابه بود. بین دمای بدن و دمای خاک مارمولک ها همبستگی بالایی وجود داشت. تکنیک فرار بین هر چهار گونه بطورمعنی داری متفاوت بود. تفاوت معنی داری در بین گونه های مارمولک از لحاظ پارامترهای مورفومتری اندازه گیری شده وجود داشت. رژیم غذایی آگامای پولک درشت صخره ای بطور عمده از نوعی سوسک از خانواده scarabaeidae، مورچه ها و میوه ها، مسالینای دم دراز بیابانی بطورعمده از موریانه ها، گونه ای از بال غشائیان خانواده argidae و گیاهان، و آگامای چابک و آگامای سروزغی خاکستری بطور عمده از مورچه هاتشکیل شده بود. دو گونه آگامای چابک و آگامای سروزغی بطور عمده از مورچه هایی با اندازه متفاوت، متناسب با مورفومتری خود استفاده کرده بودند. میانگین حجم طعمه مصرفی، میانگین تعداد طعمه و میانگین حجم محتوای معده بین گونه های مختلف بطور معنی داری متفاوت بود. گونه آگامای چابک بیشترین عرض نیچ را در سه بعد زمان، مکان و غذا نسبت به سه گونه دیگر داشت. بیشترین همپوشانی در بین چهار گونه مارمولک در بعد زمان و کمترین همپوشانی در بعد غذا مشاهده شد. نتایج شبیه سازی های مونته کارلو نشان داد که تفکیک نیچ بین چهار گونه در دو بعد مکان و غذا بر اساس فشارهای رقابتی و نه بر حسب تصادف یا شانس صورت گرفته است. مهمترین ابعاد متمایز کننده نیچ بین این چهار گونه بعد مکان و بعد غذا تعیین شدند.